Voor de lokale gemeenschap in Zussen en de gemeente Riemst is het haanslaan een belangrijke traditie tijdens Zussenkermis. Om dit immaterieel erfgoed in ere te houden en toch binnen het huidige wettelijk kader te blijven, heeft de gemeente Riemst nu samen met de muziekverenigingen, de Dienst Dierenwelzijn, FARO en het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) een charter opgesteld. Het charter is uniek in Vlaanderen en kan straks ook als voorbeeld gebruikt worden.
Eind augustus wordt er gedurende 4 dagen kermis gevierd in Zussen en dat met twee verschillende kermisprogramma’s, verzorgd door de twee muziekverenigingen van het dorp, Koninklijke Harmonie Broederband en Koninklijke Harmonie Vreugd in Deugd. Het haanslaan vormt een vast onderdeel van dit kermisprogramma, en kent dus al een lange traditie in Zussen.
Marina Pauly, schepen van Cultuur en Erfgoed: “De dag voor de start van de kermis werd de haan gestolen bij een sympathisant van de vereniging. De haan werd vervolgens gedood en ondersteboven in een rieten korf gehangen voor het haanslaan op kermismaandag. De ongehuwde meisjes kregen dan beurtelings een zwaard in de hand en werden geblinddoekt, waarna zij moesten proberen om de kop van de haan af te slaan. De winnaar ontving daarna een servies.”
Bij KH Broederband won Ine Jans bij het haanslaan.
Maar de afgelopen jaren ontstond er wat commotie over het stelen van de haan en de manier waarop het dier gedood werd. Daarom heeft het gemeentebestuur nu werk gemaakt van een charter.
Mark Vos, burgemeester: "Het zou doodjammer zijn, moest dit stukje immaterieel erfgoed verdwijnen. Daarom hebben we alle partijen rond de tafel gezet en bekeken hoe we de standpunten konden verzoenen. In overleg met de Dienst Dierenwelzijn, FARO en CAG zijn we tot een compromis gekomen dat enerzijds oog heeft voor het dierenwelzijn en anderzijds de traditie in ere houdt."
Mathieu Eycken, schepen van Dierenwelzijn: “De haan zal voortaan aangekocht moeten worden en op een correcte manier door een slager gedood worden. De organisatoren van het haanslaan moeten hiervan ook een schriftelijk bewijs kunnen voorleggen. Na het haanslaan moet de haan ook geconsumeerd worden.”
Bij KH Vreugd in Deugd ging Lore Martens met de haan naar huis.
Met dit charter laat de lokale erfgoedgemeenschap rond het haanslaan zien dat ze uitstekend weet om te gaan met de gevoeligheden van deze tijd.
Dr. Rob Belemans, FARO – Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed: “Het gemeentebestuur van Riemst heeft op een voorbeeldige manier zijn rol vervult van gangmaker van overleg, bemiddelaar en bewaker van de belangen van heel de lokale gemeenschap. Het resultaat is een toonbeeld van hedendaagse ‘conflictbeheersing’ rond het omgaan met immaterieel erfgoed dat in heel Vlaanderen als voorbeeld kan dienen en waar Zussen en heel Riemst trots op mogen zijn.”
Dr. Chantal Bisschop, Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG): “Gebruiken die vroeger normaal waren, kunnen vandaag vreemd overkomen, zeker voor buitenstaanders. Zo liggen tradities waarbij dieren betrokken zijn vaak gevoelig. Dat komt omdat de manier waarop we omgaan met en denken over dieren de afgelopen honderd jaar ingrijpend is veranderd. Het mooie aan immaterieel erfgoed is dat al deze tradities van generatie op generatie worden overgedragen en mee evolueren. Het aanpassen van de traditie van het haanslaan aan de huidige maatschappelijke normen en verwachtingen door de gemeenschap van Zussen is een waardevol voorbeeld.. Zo wordt het dynamische karakter van immaterieel erfgoed treffend aangetoond.”
Het charter werd afgelopen donderdag plechtig ondertekend door de twee muziekverenigingen en het gemeentebestuur.
Marina Pauly, schepen van Cultuur en Erfgoed: “We zijn blij dat we dankzij dit charter nu zorg kunnen dragen voor dit stukje immaterieel erfgoed in Zussen. Ik wil dan ook alle betrokkenen bedanken voor hun inzet om hierin een voortrekkersrol te nemen!”